Pieluszkowe zapalenie skóry (w skrócie PZS) jest jedną z najczęstszych dolegliwości skórnych u maluchów. Stan zapalny powoduje duży dyskomfort u malucha. Uszkodzenia naskórka mogą być także przyczyną wtórnych zakażeń, dlatego warto wiedzieć, jak ustrzec się przed chorobą. A czy ty wiesz, co to jest pieluszkowe zapalenie skóry i jak sobie z nim radzić?
Pieluszkowe zapalenie skóry jest stanem zapalnym zlokalizowanym w tzw. okolicy pieluszkowej. Anna Wilmont oraz Anna Doboszyńska, badaczki z warszawskiego uniwersytetu medycznego zauważają, że to stosunkowo młoda przypadłość noworodków i niemowląt. Z ich obserwacji wynika bowiem, że w latach 40. XX wieku nie znano problemu PZS, ponieważ nie stosowano wówczas plastikowych ceratek służących do podtrzymywania pieluch tetrowych. Pierwsze przypadki pieluszkowego zapalenia skóry odnotowano natomiast trzydzieści lat później, gdy zaczęły pojawiać się pierwsze pieluszki jednorazowe. Wówczas PZS występowało u około 7% maluchów. Niecałe dziesięć lat później, w latach 80., wraz ze wzrostem stosowania pampersów, odsetek dzieci cierpiących na pieluszkowe zapalenie skóry przynajmniej co dwa miesiące wzrósł aż do 63%. Obecnie co drugie niemowlę miewa epizody PZS. Na szczęście rosnąca świadomość rodziców pozwala nie tylko na szybkie leczenie dolegliwości, ale przede wszystkim na ich uniknięcie.
Co to jest pieluszkowe zapalenie skóry?
Pieluszkowe zapalenie skóry (diaper dermatitis, napkin dermatitis, dermatitis glutealis, PZS) jest stanem zapalnym skóry obserwowanym w miejscu przylegania pieluszki. Według lekarzy dolegliwość znajduje się na liście najczęstszych schorzeń wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Pierwsze objawy choroby pojawiają się bowiem już pomiędzy pierwszym a drugim miesiącem życia dziecka i mogą utrzymywać się właściwie do końca tzw. okresu pieluszkowego. Najwięcej dzieci z objawami PZS trafia do gabinetów lekarzy po skończeniu siódmego miesiąca życia. Szczyt zachorowalności przypada bowiem na okres pomiędzy siódmym a dwunastym miesiącem życia maleństwa. Warto dodać, że na PZS są narażone nie tylko nasze dzieci. Problem dotyczy także osób w podeszłym wieku lub chorych przewlekle, u których pojawia się konieczność stosowania pieluch lub pieluchomajtek.
Objawy PZS
Stan zapalny w okolicy pieluszkowej jest łatwy do zauważenia, dlatego nawet początkujący rodzic poradzi sobie z jego dostrzeżeniem. Pierwszymi objawami PZS jest bowiem rumień widoczny w miejscu przylegania pieluszki. Ponadto w wielu przypadkach u maluchów pojawia się także obrzęk w tej samej okolicy. Nierzadko można również zaobserwować krostki, pęcherzyki oraz nadżerki. Warto wiedzieć, że zmiany pojawiają się nie tylko w okolicach intymnych. Nierzadko można je dostrzec również na pośladkach, wzgórku łonowym, w pachwinach oraz na udach. W większości przypadków choroba przebiega łagodnie i pozwala na szybkie pozbycie się uciążliwych dla dziecka objawów. Niestety zdarza się, że zbyt późne rozpoznanie pieluszkowego zapalenia skóry prowadzi do powikłań. Przewlekłe zmiany mogą być przyczyną złuszczania naskórka i wynikające z długiego procesu chorobowego zliszajowacenie (za Wikipedią: in. lichenizacja (łac. lichenificatio) – stan wzmożonego pogrubienia poletkowania i szorstkości skóry na tle przewlekłych stanów zapalnych). Trzeba dodać, że wszelkie uszkodzenia naskórka, szczególnie w przypadku noworodków i niemowląt, ułatwiają drobnoustrojom wnikanie do organizmu, dlatego nawet z pozoru błahe PZS może stać się pośrednią przyczyną licznych infekcji (nie tylko skórnych) i ogólnego osłabienia odporności organizmu.
Przyczyny choroby
Za występowanie pieluszkowego zapalenia skóry odpowiadają w dużej mierze enzymy zawarte w moczu i kale (chymotrypsyna, elastaza i lipaza), amoniak obecny w moczu, wzrost pH, dieta, biegunka oraz antybiotykoterapia (w wielu przypadkach prowadzi do biegunki). Do uszkodzeń delikatnego naskórka malucha mogą przyczyniać się także substancje zawarte w pieluszkach, kosmetykach i detergentach. Nie bez znaczenia są również czynniki mechanicznie, np. tarcie wywołane nieprawidłowym założeniem pampersa. Wszystko to przyczynia się do maceracji (według Wikipedii: proces uszkodzenia powierzchownych warstw skóry przez szkodliwe działanie przez dłuższy czas środowiska wodnego bądź wilgoci. Powierzchowne warstwy skóry ulegają maceracji na przykład w przypadku stosowania opatrunków gipsowych) naskórka i związanego z nią istotnego zaburzenia struktury oraz podstawowej funkcji ochronnej skóry. Warto dodać, że podczas pieluszkowego zapalenia skóry nierzadko dochodzi do zakażenia Candida albicans (gatunek drożdżaków), co prowadzi do zaognienia stanu zapalnego. W efekcie postępującej infekcji, pojawiają się grudki oraz krostki, które powodują dodatkowe dolegliwości u dziecka.
Leczenie i profilaktyka PZS
Postawą zarówno leczenia, jak i profilaktyki pieluszkowego zapalenia skóry, jest odpowiednia pielęgnacja oraz używanie właściwych pieluszek. Przede wszystkim należy więc pamiętać, by przewijać dziecko co dwie lub trzy godziny. Podczas wymiany pieluszki warto pozwolić skórze malucha pooddychać, pozostawiając dziecko bez pampersa przez kilka lub kilkanaście minut. Konieczne jest także dokładne umycie oraz osuszenie pupy, które pozwolą na usunięcie obecnych w kale i moczu mikrobów oraz zahamują ich namnażanie się. Ponadto ważnym aspektem pielęgnacji jest dobór odpowiednich preparatów kosmetycznych i pieluszek. Kupując środki pielęgnacyjne, należy sięgać po te przeznaczone dla najmłodszych. Wszystkie kosmetyki muszą być też przebadane dermatologicznie. Dobrym pomysłem jest wybieranie preparatów pochodzenia naturalnego, ponieważ te rzadziej powodują reakcje alergiczne. Dodatkowo warto pamiętać, by unikać pieluszek z dodatkiem cerat. Najlepsze będą te oddychające, wykonane z przewiewnych, naturalnych tworzyw.
Zdarza się jednak, że mimo wielu starań delikatna skóra maluszka ulega uszkodzeniu. Wówczas warto sięgnąć po Sudocrem. Zastosowanie tego preparatu może pomóc w złagodzeniu zmian widocznych w okolicy pieluszkowej. Warto jednak pamiętać, że użycie każdego produktu powinno być skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą. Konieczne jest także zapoznanie się z informacjami zawartymi na ulotce dołączonej do opakowania (Sudocrem – ulotka http://sudocrempolska.pl/). Jeśli zmiany na skórze maleństwa nie znikają, konieczna jest wizyta u specjalisty i natychmiastowe podjęcie leczenia.
Choć pieluszkowe zapalenia skóry jest powszechną dolegliwością u małych dzieci, a nasza świadomość pielęgnacyjna rośnie z roku na rok, zdarza się, że nawet najbardziej zadbany maluch boryka się z problemem PZS. Dzieje się dlatego, że kształtujący się układ odpornościowy nie zawsze jest w stanie pokonać wszystkie drobnoustroje, które czyhają na dziecko. Właśnie dlatego warto mieć pod ręką produkty, np. Sudocrem, których możemy użyć po dostrzeżeniu pierwszych objawów stanu zapalnego.
Źródła:
- https://forumpediatrii.pl/artykul/pieluszkowe-zapalenie-skory
- Anna Wilmont, Anna Doboszyńska Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci
